Gmina leżąca na styku malowniczych lasów i rozległych łąk jest miejscem, gdzie bioróżnorodność zyskuje wyjątkową rangę. Obszar ten, choć niewielki powierzchniowo, pełni rolę azylu dla wielu cennych przedstawicieli fauny. Wpisana w krajobraz sieć potoków i stawów sprzyja rozwojowi wodnych ekosystemów, a fragmenty puszczy nizinnej stanowią schronienie dla gatunków rzadkich i chronionych. W publikacji przyjrzymy się temu, jak gmina łączy ochronę przyrody z rozwojem lokalnej społeczności, jakie wyzwania stoją przed władzami oraz mieszkańcami i w jaki sposób podejmuje się działania na rzecz trwałego, zrównoważonyego rozwoju.
Geograficzne walory i unikalne siedliska
Położenie gminy u podnóża Wzgórz Trzebnickich sprawia, że krajobraz cechuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu. Wysoczyzny przeplatają się z dolinami rzecznymi oraz rozległymi mokradłami, co stwarza idealne warunki do występowania różnorodnych rezerwatytów przyrody. Do kluczowych obszarów chronionych należą:
- Rezerwat “Źródła Zlotnego Potoku” – miejsce lęgowe wielu ptaków wodnych,
- Obszar Natura 2000 “Łąki pod Kijowcem” – śródłąkowe siedlisko dla skorupiaków i owadów,
- Leśny fragment Puszczy Wrocławskiej – ostoją rysi i wilków.
W granicach gminy znajdują się także pomniki przyrody – pojedyncze drzewa, głazy narzutowe i starorzecza, których mikrośrodowiska są równie istotne jak rozległe kompleksy leśne. Dzięki unikalnej mozaice ekosystemów można tu zaobserwować organizmy charakterystyczne dla nizin, ale też gatunki górskie penetrujące niższe stoki.
Rzadkie gatunki zwierząt i ich status ochronny
Wśród mieszkańców gminy znajdują się zwierzęta objęte ścisłą ochroną prawną. Ich obecność jest dowodem na wysoką jakość siedlisk i prowadzone działania konserwacjajne. Do najcenniejszych gatunków należą:
- Bielik – król drapieżnych ptaków wodnych, którego gniazda obserwuje się w koronach starych dębów nad bagnistymi odnogami rzeki;
- Ryś – gatunek sekretorni, przemieszczający się nocą po dawno nie użytkowanych drogach leśnych;
- Żółw błotny – jeden z nielicznych płazów zamieszkujących lokalne szuwary;
- Wąż Eskulapa – jeden z największych i najrzadszych węży prowadzących naziemny tryb życia.
Za kluczowy element ochrony uznaje się stały monitoring populacji, realizowany przez wolontariuszy oraz pracowników ośrodków badawczych. W gminnej bibliotece udostępniane są materiały informacyjne dla mieszkańców, a w szkołach prowadzone są warsztaty dotyczące znaczenia każdej formy życia w ekosystemie.
Strategie samorządu i inicjatywy społeczne
Aby pogodzić potrzeby gospodarcze z wymogami ochrony przyrody, władze gminy przyjęły kilka programów o charakterze proekologicznym. Warto zwrócić uwagę na:
- Plan gospodarowania zasobami leśnymi zakładający selektywne pozyskiwanie drewna,
- Program rewitalizacji dawnych łąk, przywracający naturalne okrycie roślinne i korzystny bilans wodny,
- Inicjatywę “Szlak Ornitologa” – oznakowanie tras pieszych z punktami obserwacyjnymi dla miłośników ptaków,
- Projekt “Szkoła dla Natury” – edukacja ekologiczna w lokalnych placówkach oświatowych.
Dzięki współpracy z krajowymi organizacjami pozarządowymi oraz funduszom unijnym możliwe jest tworzenie ścieżek dydaktycznych, wytyczanie stref ciszy wokół miejsc gniazdowania ptaków, a także remont zabytkowych młynów w ujęciu ekoturystycznym. Lokalny samorząd aktywnie wspiera powstawanie lokalnych kół wędkarskich, leśnych klubów obserwatorów przyrody i przedsięwzięć mających na celu poprawę jakości środowiska.
Wspólnota mieszkańców i korzyści płynące z ochrony
Dzisiejszy sukces gminy to nie wyłącznie zasługa urzędników, ale przede wszystkim zaangażowanej społecznośći. Organizowane corocznie pikniki przyrodnicze gromadzą młodsze i starsze pokolenia, które wspólnie z wolontariuszami odnawiają tablice edukacyjne, porządkują brzegi stawów i nasadzają rodzime gatunki drzew. Dzięki tym działaniom:
- rosną dochody z ekoturystyka – przyjeżdżają obserwatorzy ptaków i fotografowie przyrody,
- poprawia się stan zdrowotny mieszkańców – aktywność na łonie natury sprzyja profilaktyce,
- wzmaga się świadomość proekologiczna – każdy spływ kajakowy czy spacer staje się okazją do nauki.
Prace wolontariuszy wspierane są przez lokalne firmy, przekazujące sprzęt i materiały edukacyjne. Młodzież biorąca udział w inicjatywie “Strażnicy Natury” zdobywa wiedzę z zakresu fotografii przyrodniczej, faunistyki i botaniki, co otwiera przed nią perspektywy zawodowe w instytucjach zajmujących się ochroną środowiska.
Wyzwania przyszłości i perspektywy rozwoju
Pomimo dotychczasowych osiągnięć stoją tu również poważne wyzwania. Zmiany klimatyczne wpływają na dostępność wody w okresach letnich, a rozwój infrastruktury drogowej wymaga budowy korytarzy ekologicznych. Należy zwrócić uwagę na:
- przeciwdziałanie suszom – inwestycje w małą retencję wód opadowych,
- zmniejszenie presji urbanizacyjnej – planowanie zrównoważonego rozwoju osiedli,
- utrzymanie ciągłości korytarzy migracyjnych zwierząt – budowa przejść dla dużych ssaków,
- stabilne finansowanie programów ochrony – pozyskiwanie grantów krajowych i unijnych.
Dalsza ochrona unikalnych siedlisk wymaga wspólnego wysiłku władz, naukowców i aktywistów. Możliwa jest realizacja projektów badawczych, monitoringu dronowego oraz tworzenie mobilnych aplikacji informujących o zagrożeniach. Dzięki temu gmina utrzyma status ostoi dla rzadkich gatunków, stanowiąc wzór dla innych regionów kraju.